Caafimaadka habdhaqanka iyo caafimaadka dhimirka asal ahaan waa isku mid. Labaduba waa ereyo qeexaya tiro dhibaatooyin ah oo saamayn kara fayo-qabka maskaxeed ee dadka.

Marka aan ka hadalno caafimaadka habdhaqanka, sida caadiga ah waxaa ku jira waxyaabo ay ka mid yihiin:

• Walbahaarka
• Walaaca
• Niyad-jabka
• Cilladaha dareenka
• Arrimaha nafsiyeed

Cilladaha isticmaalka maandooriyaha, cilladaha wax cunnista iyo cilladaha nafsaaniga ayaa ah tusaalayaal kale oo khuseeya arrimaha caafimaadka habdhaqanka.

Kumaan kun dad ah oo ku nool Mareykanka waxaa saameeyo arrimaha caafimaadka maskaxda.¹ Dhab ahaantii, 1 in 5 dadka waayeelka ah ee ka weyn 55 jir ayaa qaba nooc ka mid ah walaaca caafimaadka maskaxda.² Shaqsiyaadka u -qalma labada caymis (dadka u-qalma Medicaid and Medicare labaduba) dhibaatadu aad ayay ugu badan tahay. Tusaale ahaan, ma ogtahay in:

1. 64% dual eligibles waxay qabaan xanuunka dhimirka³
2. Ku dhowaad bar ka mid ah dadka ka yar 65 jir ee u-qalma labada caymis ayaa qaba cilladaha maskaxda ee daran⁴

Dual eligibles ayaa sidoo kale waxay leeyihiin heerar ka sarreeya xaaladaha daba-dheeraada marka loo eego ka faa'iideystayaasha Medicare-kaliya.⁵ Taas waxaa ka mid ah macaanka, xanuunnada wadnaha, cudurada sambabada ee joogtada ah (COPD), iyo dhiig karka.

Waxaa intaas dheer, dadka u-qalma labada caymis waa inay raadsadaan barnaamijyada daryeelka caafimaadka ee Medicaid iyo Medicare labaduba. Tani waxay ka dhigi kartaa mid ku adag iyaga inay galaan oo helaan adeegyada daryeelka iyo taageerada laga yaabo inay u baahan yihiin. Taasi waa sababta qorshaha caafimaadka ee labada caymis ee loo qalmi karo u caawin karo.

Caafimaadka maskaxda wuxuu muhiim u yahay sida caafimaadka jirka oo kale. Taasi waa sababta adeegyada habdhaqanka caafimaadka (sidoo kale loo yaqaano adeegyada caafimaadka maskaxda) ugu mid yihiin macaashyada dheeraadka ah ee badan ee la socda qorshayaasha caafimaadka ee laba geesoodka ah ee loo qalmi karo ee laga helo UnitedHealthcare.*

Qorshayaasha caafimaadka ee laba geesoodka ah (sidoo kale loo yaqaano Qorshayaasha Laba Geesoodka ah ee Dadka Qaba Baahiyaha Gaarka ah ama D-SNPs) waa nooc ka mid ah qorshaha Medicare. Waxaa loogu talagalay dadka haysta Medicaid iyo Medicare labaduba. Qorshooyinka caafimaadka ee laba geesoodka ah wuxuu gacan ka geystaa fududeynta daryeelka wuxuuna u sahlaa xubnaha labada caymis ee loo qalmi karo.

Dad badan oo u-qalma caymiska laba geesoodka ah ee Medicaid iyo Medicare labaduba waxay qabaan xaalado caafimaad oo halis ah, oo socda. Waxaa laga yaabaa inay u baahdaan inay arkaan dhawr dhakhtar iyo takhasusleyaal kala duwan. Taas waxaa sidoo kale ka mid noqon kara daaweeyayaasha, la-taliyayaasha, dhakhaatiirta dhimirka, dhakhaatiirta cilmi-nafsiga ama dhakhaatiirta kale ee caafimaadka habdhaqanka si ay gacan uga geystaan caqabadaha caafimaadka dhimirka.

Qorshaha caafimaad ee laba geesoodka ah ee loo qalmi karo ayaa sahlaya in la maareeyo daryeel bixiyeyaal kala duwan. Qorsheyaasha caafimaadka ee laba geesoodka ah ayaa kaa caawin kara inaad hesho dhakhtarka dhimirka ama bixiye kale oo caafimaadka maskaxda oo kuu dhow. Haddii loo baahdo, qorshayaasha laba geesoodka ah ayaa kaa caawin kara isuduwidda caafimaadka dhimirka iyo adeegyada daaweynta cilladaha isticmaalka maandooriyaha ee la socda adeegyada daryeelka caafimaadka jireed. Waxay qaadataa waqti badan iyo dadaal badan dhex mushaaxida ballamaha tirada badan, iyo dhammaan waraaqaha Medicaid iyo Medicare. Qorshe laba-caafimaad ayaa kaa caawin kara in wax walba toosanaadaan.

Mar walba ma fududo ama ma habboono inaad shakhsiyan u booqato dhakhtarka. Taasi waa marka la-talinta caafimaadka maskaxda ee daryeelka fog ee caafimaadka ay noqon karto mid habboon. Daryeelka fog ee caafimaadka wuxuu kuu oggolaanayaa inaad la kulanto dhakhtarka ama bixiyaha caafimaadka maskaxda adoo adeegsanayo internet-ka.⁶ Waxaad si gaar ah ugala hadli kartaa arrin ku saabsan caafimaadka dhimirka ama walaac caafimaasd wakhti kasta, 24/7, ballan ama ballan la'aan. Telehealth kaliya waa hal faa'iido oo dheeraad ah oo aad ku heli karto qorshaha caafimaad ee laba geesoodka ah ee UnitedHealthcare.

¹ Isbahaysiga Qaranka ee Xanuunka Dhimirka (National Alliance on Mental Illness), Tirada Dadka Qaba Dhibaatooyinka Caafimaadka Maskaxda (Mental Health By the Numbers). Ugu dambeyn la cusbooneysiiyay Maarso, 2021. La helay Bisha Todobaad 13, 2023.
² https://www.cdc.gov/aging/pdf/mental_health.pdf. Xarumaha Xakamaynta iyo Kahortagga Cudurrada iyo Ururka Qaranka ee Agaasimayaasha Cudurrada Daba-dheeraada. Qoraalka Kooban ee 1-aad ee Xaaladda Caafimaadka Maskaxda iyo Gabawga ee Mareykanka: Maxay Xogtu Noo Sheegaysaa? Atlanta, GA: Ururka Qaranka ee Agaasimayaasha Cudurrada Daba-dheeraada; 2008. La galay
^3,5 Bogga Medicare-Medicaid ee Ka faa’iideystayaasha Dual. Warbixinta Latalinta ATI, Juun 2022. La helay Bisha Todobaad 24, 2023.
⁴ Caddaalada Gabowga, Buuxinta Baahiyaha Caafimaadka Maskaxda ee Dadka U-qalma Labada Caymis: Fursad U Furan U Doodayaasha. Denny Chan Bisha Shanaad 24, 2016. La helay Bisha Todobaad 13, 2023.
⁶ Dhammaan xaaladaha caafimaad laguma daawayn karo daryeelka caafimaadka ee fog. Dhakhtarka daryeelka caafimaadka ee fog ayaa aqoonsan doona haddii aad u baahan tahay inaad u aragto dhakhtar si fool-ka-fool ah si laguu daweeyo.
*Macaashyada, sifooyinka iyo/ama aaladaha way ku kala duwan yihiin qorshe/aag kasta. Xaddidaado iyo ka-dhaafitaano ayaa khuseeya.