Dadka haysta Medicaid iyo Medicare labaduba waxaa soo wajihi karo caqabado caafimaad oo daran. Badankooda waa waayeel ama dadka qabo naafonimada kuwaasoo uga baahan caawimaad daryeelayaasha si ay u madax-banaanaadaan oo ay si badqab leh ugu noolaadaan guryahooda. Hawlo badan waxaa qaban kara oo keliya daryeelaha hawsha qabta, balse maxaa dhacaya haddii aad ku nooshahay meel fog?

Weli waxaad ka ciyaari kartaa door qiimo leh daryeele fog ahaan. Halkan waxaa ah talooyinka3 lagu caawiyo daryeelayaasha fog si ay u daryeelaan qof ka fog.

Daryeele fog ahaan, mid ka mid ah waxyaabaha ugu horreeya iyo waxyaabaha ugu muhiimsan ee la sameeyo waa inaad is abaabusho. Hel macluumaad kasta aad aad awooddo oo ku saabsan:

• Daawooyinka hadda la qaato
• Warqadaha caafimaadka
• Macluumaadka qorshaha caafimaadka
• Xaaladda Medicaid iyo Medicare
• Magacyada iyo macluumaadka xiriirka ee dhammaan daryeel-bixiyeyaasha

Haddii aad tahay daryeele loogu talagalay waayeel, qof weyn ama qof qaba baahiyo gaar ah, waa inaad sidoo kale la hadasho daryeel-bixiyayaashooda. Hubi inaad adiga ama daryeelaha kale oggolaansho haysataan si aad warbixinta caafimaadka uga hesho dhakhaatiirta. Waxaa sidoo kale laga yaabaa inaad u baahato inaad hesho oggolaanshooyin kale si aad awood ugu yeelato ka warqabka Medicaid, Medicare iyo Sugnaanta Bulshada ee qofka aad jeceshahay.

Waxaa laga yaabaa inay waxtar leedahay in hal meel lagu wada keydiyo macluumaadka qoyska, caafimaadka iyo dhaqaalaha ee muhiimka ah. Hubi inaad geli karto isla markiiba si aad uga jawaabto waxa taagan isla waqtigaas. Haddii aad la wadaagayso waajibaadyada daryeelka dad kale, waa inaad abuurto gal onlayn ah oo sugan. Habkaas, ayuu qof kasta oo idinka mid ah ku heli karaa macluumaadka marka aad u baahan tihiin. Waxaa sidoo kale jira tiro barnaamijyo (apps) ah oo lacag la'aan ah si ay gacan uga geystaan abaabulka daryeelka iyadoo la isticmaalayo telefoonka casriga ah.

Haddii aad tahay daryeelaha aasaasiga ah, ula hadal qofka aad daryeesho si joogto ah. Waxaad si degdeg ah uga waci kartaa telefoonka subax kasta. Waxaad ogaan doontaa in saaxiibkaaga ama xubnaha qoyskaagu si badqab ah ku baryay oo diyaar u yahay inaad maalintaas la qaadato. Hayso diiwaanka wadasheekaysiga aad la yeelato. Tusaale ahaan, haddii qofka aad jeceshahay uu sheegay inuu madax-xanuun qabay shalay, qor si aad u xasuusato inaad mar kale ku soo qaado. Oo hubi inaad weydiiso su'aalo gaar ah si aad u hesho macluumaad waxtar leh, sida: Waa sidee tamartaada maanta? Maxaad qorsheyneysaa inaad qaddo ka dhigato? Maxaad qorshaynaysaa inaad qabato maanta?

Haddii aad door ka ciyaarayso taageerada daryeelka, weydii daryeelaha aasaasiga ah sida aad u caawin karto. Tusaale ahaan, waxaad weydiin kartaa “Ka waran haddii aan Hooyo uga dalbado dhar hurdo oo cusub onlaynka?” Ama “Waxaan qayb waqtigayga ka mid ah u gooyay berri inaan ka caawiyo xisaabinta biilasha caymiska Adeer Dan. Taasi ma tahay qaabka ugu wanaagsan ee aan u caawin karo, mise waxaa jira wax kale oo aad jeclaan lahayd inaan qabto?”

Waxaa jira siyaabo badan oo aad ku taageeri karto doorka daryeelaha aasaasiga ah. Waa kuwaan tusaalayaal:

• U soo bandhig si aad u noqoto “iskuduwaha macluumaadka” ama qofka lagala soo xiriiri abaabulida waraaqaha iyo macluumaadka caafimaadka
• Cilmi-baaris ku samee daryeelka guriga ama waxyaabaha kale si uu u nasto daryeelaha aasaasiga ah, sida abaabulida cunto dalbida ama adeegga nadiifinta
• Noqo qofka ugu muhiimsan ee maareeyo dhaqaalaha iyo lacagta
• Ka caawi daryeelaha aasaasiga ah inuu soo eego hoyga kalkaalinta ama xarumaha nolosha la taageero haddii loo baahdo
  
• La xiriir xubnaha kale ee qoyska ama saaxiibada adigoo kula wadaagayo wararka iimaylka ama akoon onlayn ah ka samaysanayo CaringBridge
  

Ma qof kale ayaa qabto inta badan shaqada daryeelka? Hadday sidaas tahay, mid ka mid ah waxyaabaha ugu fiican ee aad samayn karto waa inaad hubiso in qofkaasi uu dareemayo qiimeeyn. Tabar-dhigida waa wax caadi u ah, xitaa daryeelayaasha aadka u heellan. Ku rid qoraallada mahadnaqa ah ee gaarka ah boostada. U dir hadyad xaqdhowr leh. Ama si fudud ugu sheeg inta uu le'eg yahay mahadnaqa aan la soo koobi karin ee waxa ay qabanayaan oo dhan. Xitaa gacanhaatin ama faallo yar ayaa wax weyn ah.

Haddii qofka aad jeceshahay uu ku jiro xarunta nolosha lagu taageero ama daryeelka muddada-dheer, dhammaan waxyaabaha kor ku xusan way khuseeyaan. U mahadnaq kooxda daryeelka ee daryeelaya saaxiibkaaga iyo xubnaha qoyskaaga. Qoraalkaaga mahadnaqa ah waxaa laga yaabaa inuu yahay taageerada keliya ee ay helaan toddobaadka oo dhan.

Ka daryeelida xubin qoyska ka mid ah ama saaxiibka meel fog ayaa laga yaabaa inaysan fududayn. Balse waxaa jira habab badan oo la isugu xirnaan karo loogana bixin karo taageero iyo caawimaad meel fog. Isku abaabul si joogto ah oo u muuji mahadnaqaaga qof kasta oo kale oo gacan ka geysanayo caawinta.

Mararka qaarkood qorshaha caafimaadka saxda ah ayaa sidoo kale ka dhigi kara daryeelista mid fudud. Qorshayaasha caafimaadka ee laba geesoodka ah ee loo qalmi karo, waxaa loogu talagalay dadka u-qalma Medicaid iyo Medicare labaduba. Qorshayaashaan sida caadiga ah waxaa ku jira qaar badan oo macaashyada siyaadada ah* si looga caawiyo xubnaha sida buuxda ugu qalma labada caymis inay daboolaan daryeelkooda iyo kharashkooda.

Qorsheyaasha caafimaadka ee laba geesoodka ah ee loo qalmi karo ayaa loogu talagalay inay u sahlaan nolosha xubnaha u-qalma labada caymis. Qorshayaasha laba geesoodka ah waxay fududeynayaan isudubaridka daryeelka ee loogu talagalay dadka u baahan inay maareeyaan dhakhaatiir, takhasuslayaal iyo adeegyo daryeel oo badan. Marka sidaas la sameeyo, qorshayaasha caafimaadka ee laba geesoodka ah ee loo qalmi karo waxay sidoo kale hawsha u sahli karaan dareyeelayaasha.

*Dheefaha iyo sifooyinka way ku kala duwan yihiin qorshe/aag kasta. Xaddidaado iyo ka-dhaafitaano ayaa khuseeya.